reminder #7: "bản tuyên ngôn sứ mệnh"
Thực hành thói quen "bắt đầu bằng đích đến"
Xin chào bạn đọc phía bên kia màn hình 👋! Cảm ơn bạn đã lựa chọn đọc bài viết này! Xám chúc bạn và gia đình một năm mới Ất Tỵ 2025 thật nhiều sức khỏe, bình an.
Mấy ngày cận Tết vừa qua, mình có tham gia thử thách “Deep Clean” của chị đồng-write ở MỞ qua lời mời của mentor. Thử thách khá thú vị, một dịp để Xám “vượt lười” xử lý bãi tập kết cá nhân. Hì, cận Tết với mình giờ không chỉ là dọn dẹp nhà cửa nữa mà nó còn là dọn dẹp những ý tưởng, dọn nơi mình thỏa thích “quăng” notes, nơi chép bài rồi để đấy, ít xử lý vì đủ thứ lý do…
Thử thách cũng đã kết thúc, nhưng Xám vẫn mong chia sẻ đây cũng là tín hiệu vũ trụ để bạn có thể dọn dẹp gì đó trên không gian mạng: google ảnh, notes, sắp xếp các file tài liệu trong ổ cứng, lọc friends facebook…
Trước khi vào bài, như thường lệ, nhạc cho bạn!
Bài viết ngày hôm nay Xám share với bạn về bản tuyên ngôn sứ mệnh/ hiến pháp cá nhân được đề cập ở “Thói quen 2: Bắt đầu bằng đích đến” trong cuốn sách The 7 Habits of Highly Effective People (7 thói quen hiệu quả) — Stephen R. Covey. Đây cũng là bài viết được cook sau khi mình dọn dẹp nhà kho lưu trữ ý tưởng.
*Bài viết có nhắc tới nhiều nội dung trong sách kèm chia sẻ trải nghiệm cá nhân của người viết.
1. Khai bút rồi…mất hút
Mỗi đầu năm mới (từ Tết dương lịch), mình đã rất háo hức lôi giấy bút ra “khai bút” rồi. Trong hoạt động khai bút hằng năm, mình thường đặt ra những mục tiêu cao cả về việc thi thố giải này giải kia, đọc được bao nhiêu cuốn sách, hình thành được thói quen gì mới, làm được cái gì to to, ngầu ngầu… và rất nhiều thứ KHÔNG thực tế 😅!
Khai bút với nhiều lời hứa, nhiều lời mong cầu các cụ phù hộ nhưng cụ nào độ được đâu vì cháu “lười” quá! Bởi mình không bao giờ duy trì thực hiện được list mục tiêu quá 1 tháng!
Năm 2024 - năm ngoái, mình vẫn tiếp tục để xe nó đổ lần nữa trong nửa năm đầu. Nhưng bù lại, mình đã hoàn thành được 1 gạch đầu dòng mới mà chưa từng thử trước đây: ✨ Weekly Reflection ✨ Riêng hoạt động này sao mà hên quá, Xám làm được, duy trì được hết một năm luôn!
Mình duy trì nó chỉ với 4 gạch đầu dòng cơ bản:
Tôi đã làm TỐT gì trong tuần qua? (giúp phát hiện điểm mạnh cá nhân và phát triển, duy trì)
Tôi đã làm CHƯA TỐT gì? (areas for improvement?)
Mình đã học được gì và sẽ làm khác gì trong lần tới?
Mục tiêu cho tuần tới?
Đến giữa năm mới thấy: “Êu ơi, mục tiêu đề ra đầu năm mới hoàn thành được lẹt đẹt 2.5 cái, còn lại toàn là bỏ trống.” Nhưng điều này không khiến mình thất vọng hay buồn bực quá, vì nhìn lại quãng đường đã đi, mình phát hiện là không hoàn thành được mục tiêu đề ra không đồng nghĩa với việc không làm được gì.
Nhờ chăm chỉ phản tư, mình thấy Xám đã làm, đã hoàn thiện và học thêm được nhiều nhiều thứ quanh nó đấy chứ! Chỉ là… nó không match với mục tiêu đề ra thôi :)) và ĐÂY LÀ VẤN ĐỀ.
Phát hiện mới này khiến mình nhận ra: những mục tiêu bản thân đã đề ra chỉ là những mục tiêu mà tại thời điểm ngắn hạn lúc đó mình nghĩ mọi người xung quanh sẽ công nhận, đề cao, là thứ mà peers chạy theo, thứ mình nghĩ là ngầu… Nhưng sau tất cả, mục tiêu đề ra không align với những giá trị cá nhân mình hướng tới.
→ Và từ đó, mình thêm gạch đầu dòng số 5: “Những gì mình làm đã match với giá trị cá nhân hướng tới chưa?” — để sau đó đưa ra những điều chỉnh hợp lý trong các hoạt động, thói quen.
Đọc thêm về giá trị cá nhân Xám từng viết ở đây, ngắn gọn thì giá trị cá nhân được hiểu là “những nguyên tắc, niềm tin sâu sắc định hình cách ta sống, quyết định và tương tác với thế giới xung quanh.”
Để tránh vấn đề của Xám và tự sửa lỗi, chúng mình cùng bắt tay vào việc thiết kế “bản tuyên ngôn sứ mệnh” nhé!
2. Bản tuyên ngôn sứ mệnh
Một bản tuyên ngôn sứ mệnh, theo Stephen R. Covey chia sẻ gồm có 3 phần chính:
Lẽ sống/ sứ mệnh hướng tới.
Những hoạt động cần làm để hoàn thành được sứ mệnh.
Vai trò nào trong cuộc sống sẽ được ưu tiên trong quá trình thực hiện sứ mệnh?
Để làm rõ 3 phần chính này, chúng ta sẽ cần bắt đầu với việc xác định lẽ sống và sứ mệnh cá nhân nhỉ? Và điều này đồng nghĩa với việc 👇
1. bắt đầu bằng đích đến
Trong cuốn sách “7 Thói quen hiệu quả”, tác giả đề cập “đích đến” như một chiếc la bàn - nơi tập hợp những nguyên lý và định hướng, một thứ quan trọng không kém bên cạnh bản đồ. Ông cho rằng, hiểu được càng rõ về đích đến thì những bước đi trên hành trình mới tự tin và vững vàng được, mình hình dung lẽ sống cá nhân như ngọn hải đăng sừng sững giữa biển khơi.
Bản thân Xám còn rất trẻ, vẫn còn sống sờ sờ ở đây, chưa sẵn sàng chết, mình có cảm giác bất tử, mình chưa hình dung được đám tang của mình sẽ diễn ra như thế nào, điếu văn sẽ viết gì về Hồng Gấm?
Nhưng đâu ai nói trước được ngày mai, chẳng biết còn bao lâu nữa còn được sống, cống hiến cho đời, tự hỏi:
Trong đám tang của chính mình, mình muốn được nhớ tới là người như thế nào?
Không chỉ là Xám tự hỏi mình, mình hỏi bạn và mong bạn có thể dành thời gian ra để ngẫm về điều đó. Tác giả Stephen Covey cũng gợi ý thêm một số câu hỏi khác để ta mường tượng dần ra lẽ sống, sứ mệnh đượ..c nhắc tới bên trên:
“Bạn muốn người khác nhận thấy những phẩm giá nào của mình?”
“Những cống hiến, thành tựu mà bạn muốn người khác ghi nhớ là gì?”
“Bạn muốn tạo ra sự khác biệt như thế nào cho cuộc sống của những người xung quanh?”
Khi nắm được sứ mệnh cá nhân, ta sẽ dễ dàng hơn trong việc hành động và điều hướng cuộc sống theo nó. Mình rất thích ví dụ của tác giả khi liên hệ điều này tới “nuôi dạy con cái” nên Xám xin được trích dẫn lại theo bản sách tiếng Việt:
“Nếu bạn muốn con mình có trách nhiệm, tự giác, bạn phải có ý thức rõ ràng về điều này trong mọi tương tác hằng ngày của bạn với con. Bạn không thể hành xử với chúng theo những cách mà làm suy giảm tính tự giác hay tự trọng của chúng được.”
Giờ thì áp dụng nào!
Giả sử: vì lẽ sống và giá trị cá nhân của mình hướng tới là (1) sống có trách nhiệm và (2) truyền cảm hứng, tạo ảnh hưởng đến người khác — nên mình sẽ:
Lựa chọn làm việc có trách nhiệm trong mọi task đã nhận: (cho dù đó là task làm việc nhà, rửa bát, hay tasks trên trường làm việc nhóm, tasks dự án hay tasks cá nhân để phát triển bản thân) như học có trách nhiệm; làm powerpoint chỉn chu; chuẩn bị bài thuyết trình kỹ lưỡng; research tỉ mỉ; chủ động tìm sự trợ giúp khi gặp khó khăn trong quá trình hoàn thành công việc…
Sống thật thà: Nhận trách nhiệm về mọi hành động, kể cả hành động sai trái, không đổ lỗi.
Trở thành người truyền cảm hứng: qua việc chia sẻ một cách nhất quán trong dài hạn như tạo content dưới dạng blog/ video và share cho mọi người xung quanh. Quá trình này sẽ được thực hiện nhất quán qua việc consume thông tin có chọn lọc hằng ngày, xử lý bãi tập kết ý tưởng, viết bài, chia sẻ bài…
Tham gia các tổ chức, hoạt động ngoại khóa (có tính chất đóng góp, tác động đến sự phát triển xã hội): trở thành 1 phần của sự phát triển của tổ chức.
…v…v….
2. Nhận diện vai trò & ưu tiên
Sự bận rộn của cuộc sống xoáy ta vào guồng quay không ngừng khiến ta dễ quên đi những điều thực sự quan trọng trong đời. Thú thật, dù giờ chưa là ai nhưng nghĩ tới tương lai, Xám thấy sợ cảm giác đứng trên đỉnh cao mà lòng trống rỗng, rồi bất chợt nhận ra mình bỏ quên đi những điều giá trị.
Để đạt được những mục tiêu đã đề ra, ta cần xác định rõ những vai trò quan trọng trong cuộc sống, đồng thời đảm bảo chúng phù hợp với những giá trị cốt lõi của bản thân. Khi mọi thứ được rõ ràng, chúng ta sẽ tránh được việc tập trung quá mức vào một vai trò mà bỏ quên những vai trò khác cũng quan trọng không kém.
Tác giả Stephen gợi ý một số câu hỏi sau để chúng mình tự vấn:
“Bạn muốn trở thành gì? Những giá trị nào nên có để dẫn dắt bạn?”
“Bạn muốn là một người như thế nào trong mỗi vai trò ấy?”
“Điều gì là quan trọng với bạn?”
Bởi đúng là ai cũng mang trong mình nhiều vai trò; như Xám vừa là con, vừa là dì, vừa là em, vừa là sinh viên, vừa là blogger full-time,… và vai trò nào cũng quan trọng.
Do đó, ở phần thứ (3) của bản tuyên ngôn, mình sẽ viết ví dụ như sau:
"Sứ mệnh của tôi là sống trách nhiệm và truyền cảm hứng cho người khác. Để thực hiện sứ mệnh này, tôi xác định các vai trò sau:
Người con: Tôi mong muốn bố mẹ an tâm về tôi, nên tôi luôn cố gắng làm mọi thứ một cách trách nhiệm.
Người dì: Tôi sống trách nhiệm và truyền cảm hứng cho người khác cũng đồng thời là làm gương cho cháu của tôi.
Người em: Tôi luôn là người bạn đồng hành đáng tin cậy, sẵn sàng lắng nghe, chia sẻ và giúp đỡ chị gái. Tôi truyền cảm hứng cho chị bằng sự tích cực, lạc quan và những lời động viên chân thành.
Người học: Tôi luôn cố gắng học tập mỗi ngày một cách có trách nhiệm để nâng cao kiến thức và kỹ năng của bản thân.
Blogger: Tôi đóng vai trò như người truyền cảm hứng cho những người trẻ đang tìm kiếm sự phát triển bản thân. Tôi chia sẻ những câu chuyện truyền cảm hứng, những bài học kinh nghiệm, những kiến thức hữu ích; với mong muốn giúp họ có động lực hơn, tự tin hơn vào chính mình và cuộc sống.
Member của tổ chức: Tôi làm việc có trách nhiệm, truyền cảm hứng cho người khác và đóng góp cho sự phát triển của tổ chức.
Tôi cam kết sẽ luôn sống trách nhiệm và truyền cảm hứng cho những người xung quanh, dù trong vai trò nào."
Có thể thấy, bản tuyên ngôn sứ mệnh không chỉ đơn thuần là một bản kế hoạch trên giấy, mà còn là động lực thúc đẩy mình hành động và sống đúng với những giá trị mà mình theo đuổi.
Khi viết ra bản tuyên ngôn này, Xám nhận thức rõ ràng hơn về đích đến của cuộc đời và con đường mình cần đi. Điều quan trọng là mình không chỉ dừng lại ở việc tuyên bố mà còn chủ động chuyển hóa những giá trị đó thành hành động cụ thể trong cuộc sống hàng ngày nữa.
Những mục tiêu và sứ mệnh được đề cập trong bài viết này là một tầm nhìn dài hạn, định hình cách sống của bản thân mình. Để đạt được những mục tiêu dài hạn đó, mình cũng không quên nỗ lực hoàn thành những mục tiêu ngắn hạn trong học tập và công việc.
3. Kiểm chứng
Mục này không có trong sách nhưng Xám muốn đưa vào do mình nhận thấy rằng tuyên ngôn sứ mệnh này không nên chỉ là sản phẩm của những trang sách, mà nên là kết quả của quá trình tự vấn và chiêm nghiệm nữa.
Việc viết ra được bản tuyên ngôn cá nhân đã là một điều đáng quý, nhưng nếu chỉ để nó nằm im trên giấy thì thật lãng phí phải không?
Cuộc sống hiện đại với guồng quay hối hả dễ khiến chúng ta quên đi những điều đã từng ấp ủ và trăn trở. Vì vậy, để đảm bảo rằng bản tuyên ngôn sứ mệnh không chỉ là một văn bản suông, Xám đã đang thực hiện hai điều sau đây, mà mình tin là vô cùng hữu ích và thú vị:
1. Weekly Reflection
Weekly reflection không cần quá phức tạp hay tốn nhiều thời gian.
Mỗi cuối tuần, chúng mình chỉ cần dành từ 10 - 15 phút, một khoảng thời gian rất nhỏ để tự vấn, tự tổng kết lại xem ta đã sống sao trong tuần vừa qua; bám theo những mục tiêu đến đâu; match với giá trị cá nhân như thế nào rồi?
5 gạch đầu dòng mà mình gợi ý bên trên chỉ là một khung tham khảo, bạn hãy thoải mái điều chỉnh để phù hợp với cá nhân nhé!
2. Johari Window
Nếu để trình bày hết về mô hình cửa sổ Johari tại đây thì hơi dài, mình có từng viết 1 bài về mô hình này nè 👇
Mô hình cửa sổ Johari gồm 4 phần, trong đó có 2 phần cửa sổ Open Area (cái bạn và người khác cùng biết về bạn) và Blind Spot (cái bạn không biết nhưng người khác biết về bạn) — hỗ trợ chúng mình nhận ra được:
giá trị, lẽ sống mình hướng tới đã BỘC LỘ RÕ trong quá trình hoàn thiện bản thân chưa?
người khác có nhìn được nó ở trong mình hay không?
Bạn có thể ngồi làm Johari Window của mình với bạn bè và người thân để “kiểm chứng” nhé! Đây là 1 bức ảnh minh họa: bạn cùng nhóm lớp nhận xét về mình trong buổi học kỹ năng cô giáo tổ chức hoạt động làm Johari Window theo nhóm.
Nhìn vào bức hình, bạn có thể thấy cụm từ “có trách nhiệm”, “hòa đồng”, “nhiệt tình” được lặp lại → đây cũng có thể là giá trị bên trong mình được bộc lộ rõ ra ngoài.
*Lưu ý nhỏ: Việc tự phản tư và quan sát mình, đánh giá mình vẫn là quan trọng và có tính chính xác cao hơn cả.
Mình không thể tin gần như hoàn toàn theo những đánh giá của các bạn làm việc nhóm với mình 1-2 lần được. Nói chung ta cũng nên tin chọn lọc nữa nha, đừng để những feedback làm mình chùn bước hoặc tự tin thái quá…
Kết bài
Bài viết đầu tháng 2 dừng lại ở đây thôi ạ! Cảm ơn bạn đã đọc bài của Xám!
Hy vọng bài viết này đem tới cho bạn góc nhìn mới về việc đặt mục tiêu, kiểm chứng mục tiêu và sống với sứ mệnh. Mình rất vui nếu bạn có thể viết ra cho mình bản tuyên ngôn sứ mệnh cá nhân!
Hẹn gặp lại bạn trong bài viết 19/2 tới ^^